Polak w kosmosie – Sławosz Uznański-Wiśniewski i misja Ax-4/IGNIS
Sławosz Uznański-Wiśniewski przygotowuje się do historycznego lotu w kosmos. Będzie drugim Polakiem na orbicie i pierwszym na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Misja Ax-4/IGNIS otwiera nowy rozdział dla polskiej nauki i technologii.
Kim jest Sławosz Uznański-Wiśniewski?
Sławosz Uznański-Wiśniewski urodził się w Łodzi. Przyszedł na świat 12 kwietnia 1984 roku. Ukończył Politechnikę Łódzką. Studiował też na Université de Nantes. Dyplom magistra zdobył w 2008 roku. Stopień doktora uzyskał w Marsylii w 2011 roku. Jego praca dotyczyła układów odpornych na promieniowanie. Pracował we Francji w STMicroelectronics. Działał również w CERN w Genewie. Odpowiadał tam za Wielki Zderzacz Hadronów. W listopadzie 2022 wybrano go rezerwowym astronautą ESA. W sierpniu 2024 ogłoszono jego udział w misji Ax-4.
Sławosz Uznański-Wiśniewski jest drugim Polakiem w kosmosie. Pierwszym był Mirosław Hermaszewski w 1978 roku. Po 47 latach Polska znów ma przedstawiciela na orbicie. Uznański-Wiśniewski będzie pierwszym Polakiem mieszkającym na ISS.
Gdzie urodził się Sławosz Uznański-Wiśniewski?
Sławosz Uznański-Wiśniewski urodził się w Łodzi.
Jaki stopień naukowy ma Sławosz Uznański-Wiśniewski?
Sławosz Uznański-Wiśniewski ma stopień doktora nauk technicznych.
Misja Ax-4/IGNIS – Polska nauka na orbicie
Misja Axiom Mission 4 (Ax-4) to pierwsza polska misja w kosmosie. Ma charakter technologiczno-naukowy. Nosi nazwę „Ignis”, co oznacza ogień. Symbolizuje energię i nowy etap dla Polski. Misję realizuje firma Axiom Space. Partnerami są NASA i Europejska Agencja Kosmiczna (ESA). Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) również bierze udział. Cel misji to szeroki wachlarz badań. Wspierają one zdrowie ludzi. Promują komercjalizację kosmosu. Rozwijają też inne obszary.
Załoga misji Ax-4 składa się z czterech osób. Dowódcą jest Peggy Whitson. To bardzo doświadczona amerykańska astronautka. Spędziła w kosmosie prawie dwa lata. Pilotem jest Shubhanshu Shukla z Indii. Specjalistami misji są Tibor Kapu z Węgier i Sławosz Uznański-Wiśniewski z Polski. W statku Dragon są cztery miejsca dla załogi. Uznański-Wiśniewski zajmuje jedno z nich.
Misja IGNIS otwiera drogę dla Polski w kosmosie. To historyczny moment dla kraju. Polska wkracza do kosmicznej elity. To dowód, że marzenia o gwiazdach są realne. Polska ma wpływ na eksplorację kosmosu.
To jest dziejowa szansa dla Polski, żeby zaistnieć na rynku technologicznym i kosmicznym.
Mam nadzieję, że Polska będzie dużym graczem na arenie, która jest jedną z najszybciej rozwijających się technologicznych gałęzi gospodarki krajów rozwiniętych.
Co oznacza nazwa misji IGNIS?
Misja IGNIS oznacza „ogień”. Symbolizuje nadzieję i nowy etap dla Polski w kosmosie.
Ilu członków ma załoga misji Ax-4?
Załoga misji Ax-4 ma czterech członków.
Podróż w kosmos – ile trwa i od czego zależy?
Podróż w kosmos może trwać różnie. Zależy od celu misji i użytej technologii. Kosmos zaczyna się na wysokości 80-100 kilometrów. To umowna Linia Kármána. Uznaje ją NASA i Międzynarodowa Federacja Lotnicza (FAI). Amerykańskie siły zbrojne wyróżniają osoby, które przekroczyły 80 km.
Suborbitalne loty trwają krótko. Zwykle to 10-15 minut. Komercyjne loty mogą trwać do 6 godzin 39 minut. Rakieta Falcon 9 osiąga orbitę szybko. Kapsuła wchodzi na orbitę około 8-10 minut po starcie. Rakieta musi osiągnąć prędkość ponad 28 000 km/h.
Podróż do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) trwa dłużej. ISS krąży na wysokości 419-421 km. Porusza się z prędkością ponad 27 tys. km/h. Czas podróży waha się od kilku do kilkunastu godzin. Zależy od trajektorii i manewrów. Rekordowy czas to 3 godziny. Osiągnął go rosyjski statek Sojuz-MS-17 w 2020 roku. Proces dostania się na ISS trwa około 20 godzin. Wymaga precyzyjnego okna startowego. Kapsuła wykonuje manewry orbitalne. Dokowanie do ISS jest w pełni zautomatyzowane. Astronauci je kontrolują. Procedura dokowania trwa kilkanaście godzin.
Lot na Księżyc trwa znacznie dłużej. Odległość do Księżyca to 384 400 km. Misje Apollo w latach 1969-1972 trwały 68-75 godzin. Misja Apollo 11 leciała około 3 dni. Rakieta Apollo 11 leciała ze średnią prędkością 39 000 km/h. Nowoczesne misje na Księżyc trwają około 72 godzin. Statki kosmiczne osiągają prędkość do 40 000 km/h. Nowe technologie napędowe mogą skrócić czas. Silniki jonowe mogą skrócić podróż do 1 dnia.
Na długość lotu wpływa wiele czynników. Masa rakiety ma znaczenie. Większa masa wydłuża czas. Opór aerodynamiczny też wpływa na lot. Warunki atmosferyczne są ważne. Manewry orbitalne i trajektoria też mają wpływ. Wymagania techniczne i bezpieczeństwo są kluczowe.
Ile trwa lot na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS)?
Lot na ISS trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu godzin. Czas podróży może wynosić około 20 godzin.
Jak szybko leciała rakieta Apollo 11 na Księżyc?
Rakieta Apollo 11 leciała na Księżyc ze średnią prędkością około 39 000 km/h.
Porównanie czasów podróży w kosmos
Różne cele wymagają różnego czasu podróży.
| Cel podróży | Orientacyjny czas |
|---|---|
| Granica kosmosu (suborbitalny) | kilka-kilkanaście minut |
| Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) | kilka-kilkanaście godzin (do 20 godzin) |
| Księżyc | około 3 dni (72 godziny) |
Start misji Ax-4 – krok po kroku
Start misji Ax-4 zaplanowano z Centrum Kosmicznego im. Kennedy’ego. Znajduje się ono na Florydzie. Używana jest rakieta Falcon 9 firmy SpaceX. Rakieta zabiera czteroosobową załogę. Planowany start to 25 czerwca 2025 roku. Godzina startu to 8:31 czasu polskiego. Misja była już kilkukrotnie przekładana. Powodem były inspekcje i problemy techniczne. Wystąpił m.in. wyciek płynnego tlenu (LOx) w rakiecie. Nowy termin startu nie został jeszcze podany.
Przygotowania do startu są bardzo precyzyjne. Załoga przechodzi badania lekarskie. Następnie transportuje się ją na stanowisko startowe. Proces odliczania ma wiele etapów. Obejmuje tankowanie rakiety. Trwa ono od T-35 minut do T-1 minuty. Testuje się systemy. Uruchamia się silniki. Moment szczytowego naprężenia (Max Q) jest krytyczny. Następuje 57 sekund po starcie. Po około 2 minutach silnik główny wyłącza się (MECO). Boostery odłączają się chwilę później. Crew Dragon kontynuuje lot. Boostery wracają na Ziemię. Osłona nosowa otwiera się po około 9 minutach i 38 sekundach.
Pierwsze 8-10 minut lotu jest najtrudniejsze. Kapsuła wejdzie na orbitę około 8-10 minut po starcie. Dopiero wtedy można poczuć ulgę. Loty załogowe zawsze wiążą się z ryzykiem. Start rakiety przypomina kontrolowaną eksplozję. Wymagana jest duża czujność. Trening załogi obejmuje procedury awaryjne.
Możemy zacząć być spokojni dopiero wtedy, gdy kapsuła wejdzie na orbitę.
Start rakiety można porównać do kontrolowanej eksplozji ładunku wybuchowego.
Gdzie odbędzie się start misji Ax-4?
Start misji Ax-4 odbędzie się z Centrum Kosmicznego im. Kennedy’ego na Florydzie.
Ile minut po starcie kapsuła wchodzi na orbitę?
Kapsuła wchodzi na orbitę około 8-10 minut po starcie.
Życie i praca na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Sławosz Uznański-Wiśniewski spędzi na ISS około dwa tygodnie. Misja potrwa 14 dni. Istnieje możliwość przedłużenia pobytu do 21 dni. Każdy członek załogi przepracuje około 80 godzin w kosmosie. Głównym celem jest przeprowadzenie eksperymentów naukowych. Na ISS planuje się wykonanie ponad 60 eksperymentów. Zaangażowane są w nie 31 państw. Polska bierze udział w 13 eksperymentach. Eksperymenty obejmują sztuczną inteligencję i nanomateriały. Badane są też biofeedback i detektory promieniowania. Używa się interfejsów mózg-komputerów.
Polski astronauta przeprowadzi 13 eksperymentów. Dotyczą one różnych dziedzin nauki. Przykłady to badania nad układem odpornościowym (Immune Multiomics). Inne dotyczą drożdży i niesporczaków (Yeast TardigradeGene). Badana jest też mikroflora jelitowa człowieka (Human Gut Microbiota). Ważnym elementem jest detekcja promieniowania (RadMon-on-ISS). Bada się też wpływ kosmosu na zdrowie psychiczne (AstroMentalHealth). Prowadzone są eksperymenty z algami wulkanicznymi (Space Volcanic Algae). Sprawdza się stabilność leków (Stability of Drugs). Wykorzystuje się neurofeedback EEG (EEG Neurofeedback). Badane są fotony i grawitacja (PhotonGrav). Analizuje się nanomateriały MXene w LEO (Mxene in LEO). Ocenia się wydajność astronautów (Astro Performance/Mollis Textus). Stosuje się akustykę bezprzewodową (Wireless Acoustics).
Misja IGNIS obejmuje też program edukacyjny. Planuje się 30 pokazów edukacyjnych i popularnonaukowych. Dziesięć z nich zaproponowali polscy uczniowie i studenci. Około 25% czasu misji jest poświęcone edukacji.
Astronauci doświadczają mikrograwitacji w kosmosie. Trwa ona do wejścia na orbitę. Długie przebywanie w mikrograwitacji ma wpływ na organizm. Może powodować chorobę kosmiczną. Pojawiają się obrzęki twarzy. Następuje utrata masy mięśniowej.
Polskie akcenty w kosmosie
Sławosz Uznański-Wiśniewski zabierze w kosmos polskie przedmioty. W bagażu znalazły się symbole narodowe i kulturowe. Poleci polska flaga. Zabierze fragment mapy Kopernika. W kosmosie znajdą się wiersze Wisławy Szymborskiej. Poleci też bursztyn i manuskrypt Chopina. Kopia doktoratu Marii Skłodowskiej-Curie będzie na orbicie. Zabierze regionalny strój łódzki. Poleci kołyska Newtona i pierogi. Planowane jest też wydrukowanie w 3D polskich liter (ą, ć, ę, ł itd.).
Ile eksperymentów przeprowadzi Sławosz Uznański-Wiśniewski na ISS?
Sławosz Uznański-Wiśniewski przeprowadzi 13 eksperymentów naukowych.
Jak długo potrwa pobyt na ISS?
Pobyt na ISS potrwa około dwa tygodnie (14 dni).
Powrót na Ziemię
Po zakończeniu misji na ISS nastąpi powrót. Kapsuła Dragon odłączy się od stacji. Wróci na Ziemię w specjalnej kapsule. Procedura lądowania jest trudna. To najbardziej stresujący etap powrotu. Lądownik wchodzi w atmosferę. Powoduje to utratę kontaktu z załogą. Statek Dragon opadnie na spadochronach. Wyląduje na oceanie, u wybrzeży Kalifornii. Tam zostanie zabrany przez helikopter SpaceX. Po powrocie do USA załoga wróci do Europy. Odbędzie się to polskim samolotem rządowym.
Podczas powrotu na Ziemię najtrudniejszy jest etap lądowania i wodowania kapsuły.
Znaczenie misji dla Polski
Lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego to przełomowy moment. Ma znaczenie dla polskiej nauki i technologii. Jest ważny dla społeczeństwa. Misja IGNIS otwiera nowy rozdział. Polska staje się aktywnym graczem w sektorze kosmicznym. Rośnie zaangażowanie Polski w misje międzynarodowe. Udział polskich firm w badaniach kosmicznych zwiększa się. Rozwój technologii kosmicznych w Polsce przyspiesza. Rośnie zainteresowanie Polaków kosmosem. Marzenia o lotach załogowych stają się bliższe. To dowód na dynamiczny rozwój kraju. Polska na orbicie to przyszłość, która zaczyna się dziś.
Sugerowane działania:
- Podziel się artykułem ze znajomymi.
- Przeczytaj artykuły powiązane o lotach w kosmos.
- Zobacz, jakie eksperymenty przeprowadzi Polak.
Zobacz także:
